Doe ff Gezond kiest voor

Het programma ‘Doe ff Gezond’ is ontwikkeld om kinderen te kunnen laten opgroeien in een gezonde en veilige leefomgeving. Om een nieuwe sluitende ketenaanpak te testen, starten Doe ff Gezond – een programma belegd bij de GGD ZHZ -, gemeente Dordrecht en de stichting JOGG volgend jaar een pilot. Drie betrokkenen vertellen. “Het gaat om méér dan alleen voeding en bewegen.”

Obesitas en overgewicht zijn de afgelopen jaren in ons land sterk toegenomen, ook bij kinderen. In Dordrecht-West is het overgewicht sinds de start van Doe ff Gezond sterk gedaald, van 42% naar 25%. Het aantal kinderen met overgewicht is daarmee echter nog steeds hoger dan het landelijk gemiddelde.

“De jeugdverpleegkundige krijgt een nieuwe rol”

“Via het programma ‘Doe ff Gezond’ zetten we al enige jaren in op het thema ‘Gezonde leefstijl bij kinderen’,” zegt Arthur van Moorst, strategisch beleidsmedewerker Sport van de gemeente Dordrecht en medeauteur van de nota Publieke Gezondheid. “Hierbij werken we samen met de GGD, de stichting Jongeren Op Gezond Gewicht – JOGG – en de Jeugdgezondheidszorg. Op uitvoerend niveau zijn onderwijs, kinderopvang, sport en andere maatschappelijke organisaties de essentiële samenwerkingspartners. We richten ons voornamelijk op kinderen van 0-12 jaar in Dordrecht-West. Voor een specifieke groep is gebleken dat er een andere aanpak nodig is. Niet alleen het kind met overgewicht of obesitas zelf, het hele gezin moet de zorg en ondersteuning krijgen die nodig is.”

Netwerk in beeld

Om dat mogelijk te maken, start de gemeente met de realisatie van een sluitende keten. JOGG ondersteunt de gemeente en de GGD hierbij, hetgeen bekrachtigd is in een samenwerkingsovereenkomst. “Een sluitende ketenaanpak houdt in dat er afspraken komen tussen alle partijen die een rol spelen bij begeleiding van een gezin met kinderen in kwetsbare omstandigheden,” legt Ineke Moerman uit, adviseur-coach ketenaanpak JOGG. “Hierbij verbinden we het zorg- en sociaal domein met elkaar en leggen we tevens verbinding met sport en cultuur. Door het complete netwerk beter in beeld te brengen, kunnen we gerichter samen optrekken. De gemeente heeft hierbij als regievoerder een relevante taak in het samenbrengen van partijen en het maken van een samenhangend inkoopbeleid.”

“We brengen het complete netwerk beter in beeld”

Nieuw: centrale zorgverlener

“Bij overgewicht gaat het vaak om méér dan alleen voeding en bewegen; stress, armoede en/of schulden kunnen eveneens een rol spelen”, zegt GGD-adviseur Publieke Gezondheid Marianne van der Mijden. “De vraag is: wat wordt door het gezin als belangrijkste probleem ervaren? Door dát als eerste te achterhalen, kan een gezin gemotiveerd worden om echt stappen te zetten op weg naar een gezondere leefstijl. Daarvoor heb je een goede samenwerking nodig tussen de diverse betrokkenen bij het gezin, zoals de huisarts, maatschappelijk werker, leerkracht en in sommige gevallen ook de sportvereniging, schuldhulpverlening of geestelijke gezondheidszorg. Die samenwerking hadden we nog niet. Dat merkten we de afgelopen jaren in de feedback van verschillende professionals met wie wij samenwerken”, vertelt Marianne. “Zorgverleners verwezen bijvoorbeeld door, maar kregen weinig terugkoppeling, het overzicht van mogelijk ondersteuningsaanbod ontbrak of professionals wilden kind en gezin langer kunnen begeleiden. De ketenaanpak zorgt voor een optimale en effectieve samenwerking. Daarbij is er een nieuwe rol voor de jeugdverpleegkundige, als centrale zorgverlener, die het kind en gezin gedurende langere tijd kan begeleiden. Zo ontstaat een beter beeld van de totale situatie.”

Pilot

De sluitende ketenaanpak komt niet uit de lucht vallen: Dordrecht is één van de vijfendertig gemeenten in Nederland die bij JOGG aansluiten om de komende twee jaar een ketenaanpak op te zetten. Dit is ook één van de doelen van het Nationaal Preventieakkoord. De op te zetten werkwijze is in voorgaande jaren getest in acht proeftuinen in Nederland.
Arthur: “De aanpak is landelijk ontwikkeld en zal ook landelijk verder worden uitgezet. Wij maken weliswaar een lokale vertaling, maar kunnen daarbij dus werken vanuit een bepaalde opzet. Dat is prettig.”
Marianne: “Via een eigen pilot gaan wij in Dordrecht-West een aantal gezinnen volgens de ketenaanpak begeleiden. De randvoorwaardelijke voorbereidingen daartoe – waaronder de scholing van de jeugdverpleegkundigen – zijn al gestart. De daadwerkelijk uitvoering van de pilot start in 2020. Het landelijke ondersteuningstraject loopt tot maart 2021, rond die tijd zal ook de pilot in Dordrecht een evaluatie opleveren. Daarna volgt de fase waarin de nieuwe werkwijze stadsbreed zal worden uitgerold.”

“Zo kunnen we gerichter samen optrekken”

Essentie

De verwachting is dat de gezinsbegeleiding volgens de ketenaanpak op meerdere fronten z’n vruchten zal afwerpen, allereerst natuurlijk voor de doelgroep zelf. “De bredere focus zorgt ervoor dat je met de knelpunten aan de slag kunt die een gezonde leefstijl in de weg zitten,” zegt Marianne. “In een sluitende ketenaanpak ligt de regie bij een centrale zorgverlener, die waar nodig doeltreffend kan verwijzen naar sport, sociaal wijkteam of andere vormen van ondersteuning.” Arthur: “Groot pluspunt van deze aanpak is dat we efficiënt inzoomen op de doelgroep waar direct hulp nodig is. De verbindingen die in Dordrecht in de praktijk gelegd zijn, zullen wij in het beleid borgen.”
“Dit project kent diverse dimensies op strategisch-, tactisch- en operationeel niveau,” concludeert Ineke. “De integrale werkwijze is ook goed toepasbaar op andere meervoudig complexe vraagstukken bij kwetsbare gezinnen. Naast een optimale dienstverlening bevordert deze aanpak bovendien een samenhangend (inkoop)beleid. Dat alles vanuit de essentiële gedachte dat we kinderen veilig en gezond willen laten opgroeien, zodat ze mee kunnen blijven doen in de maatschappij, ook op latere leeftijd.”