'Hoorwinst' voorkomt

Slechthorendheid bij ouderen is een groot maatschappelijk probleem. Het kan leiden tot een sociaal isolement, en zelfs tot de verkeerde diagnose ‘dementerend’. Het project ‘Hoorwinst’, onder regie van de GGD ZHZ, maakt mensen bewust van de gevolgen van hoorproblemen en leert ouderen hoe ermee om te gaan.

Sinds 2011 brengen getrainde vrijwilligers in Oud-Beijerland huisbezoeken aan 75-plussers, om te onderzoeken wat zij nodig hebben om zelfstandig te kunnen blijven wonen en sociaal actief te blijven. Uit de inmiddels ruim 2500 huisbezoeken blijkt dat slechthorendheid kan leiden tot sociaal isolement. Een verontrustend signaal, omdat steeds meer ouderen langer (en alleenstaand) zelfstandig blijven wonen en hun sociale netwerken met de jaren sowieso al kleiner worden.

“Mensen functioneren minder goed, zijn teruggetrokken, mijden contact en raken uiteindelijk in een isolement”

Gevolgen van slechthorendheid

“Slechthorenden houden gesprekken kort, telefoneren minder en vragen vaak om iets te herhalen. Het is voor hen vaak gemakkelijker om het maar met alles eens te zijn”, vertelt ouderenadviseur Magdaleen Rietveld, die als vrijwilliger veel huisbezoeken deed. “De gevolgen zijn groot’, vult emeritus-hoogleraar KNO-heelkunde Louw Feenstra aan. “Mensen functioneren minder goed, zijn teruggetrokken, mijden contact en raken uiteindelijk in een isolement. Als hoorproblemen niet worden herkend bestaat zelfs het risico dat zij in de hoek van dementie worden geduwd. Wanneer je niet meer adequaat reageert en daardoor niet meer als sociaal volwaardig wordt beschouwd, maar als dom, niet alert en zonder gevoel voor humor, kan een foute diagnose gesteld worden.” Magdaleen en Louw kennen de emotionele gevolgen van slechthorendheid, zoals schaamte, boosheid en frustratie, angst en onzekerheid en vooral ook gevoelens van eenzaamheid.
Louw: “Gemiddeld stappen ouderen pas na zeven jaar naar een hoorspecialist. Terwijl een snelle en adequate diagnose van slechthorendheid de kwaliteit van leven enorm verbetert.”

Verjaardagsfeest

Louw en Magdaleen illustreren het probleem, en hoe je ermee kunt omgaan, met een voorbeeld. “Oma klaagt over opa: ‘Hij luistert niet. Hij wil nergens meer mee naartoe. Hij snapt niet wat er gezegd wordt, je kunt geen goed gesprek meer voeren.’ Opa hoort inderdaad in gezelschap niet goed meer. Hij lacht en knikt zo nu en dan wat mee want dat ziet hij anderen doen, maar hij verstaat hen niet. De sfeer tussen opa en oma wordt er niet beter op. Het vieren van een verjaardag is voor opa én oma niet meer leuk. Maar wat blijkt: als opa in de slaapkamer zit, op een stoel met zijn rug naar het licht zodat hij de mimiek van zijn gesprekspartners goed kan zien, wordt een feestje opeens wél leuk. De kussens, het beddengoed en de gordijnen zorgen voor een goede akoestiek. De kinderen en kleinkinderen melden zich een voor een bij opa. Opa heeft een geweldige dag omdat hij iedereen kan spreken en horen als ze langzaam en duidelijk praten. Oma heeft ook een geweldige dag omdat iedereen bij elkaar is.”

Project Hoorwinst

Magdaleen wilde iets doen met haar bevindingen uit de huisbezoeken. Ze vroeg het team publieke gezondheid van de GGD ZHZ mee te denken vanuit ‘collectieve preventie’. “En ik ging op zoek naar iemand met uitgebreide kennis van slechthorendheid en de oorzaken én met ervaring in contact met slechthorenden. Via Jan Bouma, medelid  van de Adviesraad van het Odensehuis Hoeksche Waard, kwam ik in contact met Louw.” Vanuit zijn eigen medische praktijk heeft Louw veel ervaring met slechthorendheid. “Ik wilde graag een bijdrage leveren en heb de betrokkenen geadviseerd over het aanvliegen van het probleem.” Op basis van gesprekken met twee landelijke organisaties voor slechthorenden, een audicien van een hoorwinkel in Oud-Beijerland én het Gehoor- en Spraakcentrum van het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, is het project ‘Hoorwinst’ tot stand gekomen.

“Doel is bijdragen aan bewustwording en beter horen”

Campagne

Magdaleen: “Onder regie van de GGD ZHZ start nu een campagne in de hele Hoeksche Waard. Doel is bij te dragen aan bewustwording, bij slechthorenden, hun naasten, verzorgers en professionals. Daarnaast streven we naar hoorwinst, oftewel beter horen.” De campagne bestaat bijvoorbeeld uit voorlichtingsbijeenkomsten, het verspreiden van kaarten met tips, verbeteren van verwijskanalen en het geven van advies. “Het erkennen en herkennen van slechthorendheid vermindert de negatieve gevolgen. Wij onderstrepen hoe belangrijk het is om door te verwijzen en advies te geven over de omgang met hoorproblemen. Ook hele gewone praktische tips, zoals hoe je een hoorapparaat onderhoudt, komen aan bod.” Louw vult aan: “Met heel weinig moeite geef je mensen zoals opa en oma wat handvatten waarmee ze hun relaties verbeteren, langer zelfstandig kunnen wonen, zich gemakkelijker kunnen bewegen in de samenleving en meer begrip ondervinden.”

Kortom, slechthorendheid is niet te voorkomen, maar goede voorlichting en bewustwording, ook van de omgeving, helpen er beter mee om te gaan. Louw: “Er is sprake van pure winst, zowel financieel als sociaal.’’