Integraal advies voor

In 2016 begon de bestuurlijke voorbereiding voor de komst van de Omgevingswet. Met gezondheid als één van de pijlers, werd snel duidelijk dat voor de GGD een belangrijke taak zou zijn weggelegd in de uitvoering van de wet. Om die taak te verkennen, startte de GGD een kennisgroep. Ook is verkend hoe de Omgevingsdienst, Veiligheidsdienst en GGD elkaar kunnen versterken. Nu, een goede drie jaar later, zijn de eerste concrete projecten afgerond

“Door de samenwerking kunnen we steeds meer vooraan in het proces meedoen”

De pijler ‘gezondheid’ in de Omgevingswet heeft betrekking op zowel groen, luchtkwaliteit als bijvoorbeeld mentaal gezonde wijkbewoners. “Dat vraagt dus echt om een integrale benadering”, vertelt Merel Schutten, trekker van de GGD-kennisgroep Omgevingswet. Daarom zitten we in de kennisgroep met verschillende disciplines bij elkaar.

Integraal

“Stel: er wordt een nieuwe woonwijk ontwikkeld. Daarbij spelen verschillende gezondheidsaspecten een rol. We willen gezonde inwoners. De woonomgeving moet dus zoveel mogelijk uitnodigen tot lekker bewegen in de buitenlucht. Welke inrichting kies je dan? En hoe zit het met de luchtkwaliteit? Bouwen we wel of niet naast die uitvalsweg? Is er intensieve veehouderij in de omgeving, met risico op Q-koorts? Is er veel open water rondom de woonwijk dat uitnodigt tot zwemmen, met het risico op ziekten die je daarbij kunt oplopen? Hier zien we al een rol voor gezondheidsbevordering, medische milieukunde en infectieziekten”, legt Merel uit. “Eerder keken we allemaal meer vanuit onze eigen discipline naar zo’n vraagstuk, nu werken en adviseren we gezamenlijk, zodat je tot betere plannen komt.”

“We maken inzichtelijk dat het versterken van groen in de wijk zowel duurzaam is als bijdraagt aan meer bewegen”

Elkaar nodig

“Voor de nodige integraliteit hebben ook de Omgevingsdienst, Veiligheidsdienst en GGD elkaar hard nodig.” bij het uitvoeren van de Omgevingswet. “We pakken steeds meer samen op en helpen elkaar verder”, vertelt Merel. Edwin Tromp, projectmanager bij de Omgevingsdienst ZHZ: “Wij hebben veel verstand van normstelling en maatregelen waarmee je bijvoorbeeld de luchtkwaliteit kunt verbeteren. Met de kennis van de GGD kun je vaststellen welke gezondheidswinst te behalen valt met die maatregelen.” Dat het delen van kennis en informatie heel waardevol is, merkt ook Mirelle Zonderop, Adviseur Risicobeheersing bij de Veiligheidsregio ZHZ. “Dat maakt dat je steeds meer vooraan in het proces kunt meedoen. In recente projecten hebben we elkaar goed leren kennen en elkaars taal leren verstaan. De samenwerking leidt tot een enorme kwaliteitsslag voor de regio. Door vanaf het begin veiligheid, gezondheid en andere aspecten mee te nemen bij ruimtelijke plannen, kun je direct invloed uitoefenen en hoef je achteraf niets te repareren. Het is belangrijk dat provincies en gemeenten weten welke meerwaarde dat heeft.”

Aan de slag in Papendrecht

Een van de eerste concrete projecten waar alles bij elkaar kwam, is de Omgevingsscan die voor Papendrecht is gemaakt. Merel: “Samen met de Omgevingsdienst en Veiligheidsregio hebben we een overzicht gemaakt van de situatie in de gemeente. Het combineren van de data waar de drie diensten afzonderlijk over beschikken, bleek nieuwe informatie op te leveren die van belang is bij de advisering aan gemeenten. Hoe staat het bijvoorbeeld met de bodemkwaliteit, fijnstof, maar ook met eenzaamheid in de wijk? Daarna hebben we het coalitieakkoord erbij gepakt: wat zijn de ambities van Papendrecht? Het college zegt bijvoorbeeld dat het eenzaamheid wil tegengaan, groen wil versterken en duurzaamheid wil bevorderen. Onze bevindingen hebben we in een mindmap bij elkaar gebracht, die weergeeft hoe alle thema’s, zoals veiligheid, groen, duurzaamheid, verkeer, en gezondheid met met elkaar samenhangen. Zo hebben we inzichtelijk gemaakt dat het versterken van groen in de wijk zowel duurzaam is als bijdraagt aan meer bewegen.” De omgevingsscan is gedeeld met de raad, en is een eerste stap voor Papendrecht om te komen tot een omgevingsvisie.” Ook in het vervolg zien wij voor ons als GGD een rol weggelegd.”

Omgevingsvisie Hoeksche Waard

Een ander voorbeeld is de Hoeksche Waard, waar een participatietraject loopt om tot een omgevingsvisie te komen. “Teams van inwoners denken na over hun woonomgeving. Ieder team ontwikkelt een omgevingsvisie. Daarnaast is er ook een professional team aan de slag, bestaande uit de GGD ZHZ, Omgevingsdienst ZHZ, Veiligheidsregio ZHZ en het Waterschap. De in totaal ongeveer 16 omgevingsvisies die hier uitkomen leggen we naast elkaar. Waar zitten de overeenkomsten en verschillen? Uiteindelijk komt er één breed gedragen omgevingsvisie uit, waar de gemeenteraad een beslissing over kan nemen”, vertelt Merel.

Verkennen

In een overleg met alle beleidsadviseurs volksgezondheid in de regio, is verteld wat de rol van gezondheid is in de Omgevingswet. Merel: “Hier werd ook weer duidelijk dat de GGD een cruciale rol kan hebben. Die is niet voor alle GGD-taken wettelijk vastgelegd, maar om bij omgevingsvraagstukken de gezondheidskant goed mee te nemen zijn onze cijfers, expertise en lokale kennis hard nodig. Om dat in één oogopslag duidelijk te maken, hebben wij een praatplaat ontwikkeld. Die gebruiken we als hulpmiddel in gesprekken met gemeenten en andere partijen”, aldus Merel.