"Elkaar nodig om jongeren

Een verzuimmelding kan weleens gevoelig liggen. “Scholen zijn soms bang de relatie met de ouders te verstoren.” Maar meestal zijn alle partijen uiteindelijk blij met de inzet van de leerplichtconsulent, die niet alleen handhavend bezig is, maar vooral ook meedenkt en waar mogelijk adviseert. Zo draagt het team leerplicht, net als de teams publieke gezondheid, bij aan preventie. Vandaar ook dat beide teams steeds meer met elkaar optrekken.

De leerplichtconsulenten van de Dienst Gezondheid & Jeugd zijn onderzoeker en adviseur tegelijk. “Wij willen een vertrouwde en objectieve partner zijn voor zowel de ouders en de school als de ketenpartners. We hebben elkaar nodig om tot resultaat te komen.” Iedere subregio in Zuid- Holland Zuid heeft zijn eigen leerplichtsconsulenten op locatie. Elza Zijlmans en Astrid van der Poorten zijn dat voor de scholen en jongeren in de Hoeksche Waard. De Hoeksche Waard kent een heel eigen cultuur. “Het duurde even voordat wij als partner werden gezien. Mensen lossen hun problemen hier graag zelf op.”

Wettelijk

Een leerplichtconsulent werkt vanuit een wettelijk kader en houdt toezicht op het naleven van de Leerplichtwet. Dat houdt in: erop toezien dat leerplichtige kinderen staan ingeschreven op school, dat ze deze ook daadwerkelijk bezoeken, en het in behandeling nemen van verzuimmeldingen, beroepen op vrijstelling en extra verlof. Het uiteindelijke doel is ervoor zorgen dat jongeren een startkwalificatie behalen. Astrid: ” Dat een leerplichtsconsulent vanuit een wettelijk kader werkt, realiseert niet iedereen zich. Ons werk moet voldoen aan bepaalde eisen. En jongeren moeten zelf de kans krijgen de regie te nemen. Op tijd verzuim melden, is belangrijk om tijdig te kunnen ingrijpen. Op het moment dat scholen dat beseffen, gaan ze vaak actiever melden.” Bij leerplicht denken veel mensen aan controles bij ‘luxe verzuim’ (wegblijven van school buiten de schoolvakanties om waarbij de rechter een boete oplegt, red.), merkt Astrid. “Dat is echter maar een klein deel van ons werk. Als wij een melding van school ontvangen, is er vaak iets aan de hand met de betreffende leerling. Er loopt iets niet goed, op school of in de thuissituatie. Dat kan best complex zijn.”

“Het tegengaan van verzuim en schooluitval heeft alles te maken met preventie”

Samenwerking

Het oppakken van een verzuimmelding heeft twee kanten. Elza: “Is er zorg nodig, of een waarschuwing of sanctie? In 75% van de gevallen gaat het om zorg. Samen met de leerling, ouders en de school kijken we: wat is er nodig om deze jongere weer naar school te laten gaan?” Astrid en Elza werken samen met diverse ketenpartners. “Soms is dat bureau Halt of het jeugdpreventieteam, om een jongere een signaal te geven. En soms gaan we meer op de zorgkant zitten. Belangrijke partners zijn dan de jeugdteams, Jeugd-GGZ en diverse werkgroepen bij de gemeenten. We proberen goed contact te houden met elkaar. Hopelijk blijft dat zo als de gemeenten zich gaan samenvoegen”, aldus Elza. Andere belangrijke partners zijn de Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis en het Openbaar Ministerie.

Dreiging

Sommige scholen dreigen met leerplicht als ze er met ouders niet uitkomen. Astrid: “Dat hebben wij liever niet. Wij vormen geen bedreiging. Als we de tijd nemen om uit te leggen wat er gaat gebeuren, ouders erbij betrekken, zijn ze vaak graag bereid om mee te werken. Maar we zijn nadrukkelijk géén hulpverleners. We adviseren ouders en jongeren over de instanties waar ze terecht kunnen en hoe ze zich aan kunnen melden. Het is in veel gevallen belangrijk dat er een passend hulpverleningstraject komt.” Astrid merkt dat ouders soms juist heel dankbaar zijn. “Als het ijs gebroken is, nemen ze makkelijker weer contact op als er iets aan de hand is. Een tijdje geleden kwam er nog een brief binnen van een ouder waarmee drie jaar geleden contact was geweest.”

“Wij vormen geen bedreiging”

Oplossen

“Het is heel bevredigend als verzuimproblematiek op een goede manier opgelost kan worden. Dan ben je echt van meerwaarde. Zoals bij dat kind dat altijd te laat kwam, doordat moeder thuis in de ochtend druk was met een gehandicapt broertje. Er is thuis hulp geregeld, en het kind komt nu gewoon op tijd op school”, vertelt Astrid. “Of bij die jongen met ADD die altijd te laat kwam. Die heeft een lerende maatregel nodig, geen strafmaatregel.” Astrid noemt een ander voorbeeld: “Op twee verschillende scholen bleef een bepaalde groep leerlingen regelmatig thuis. Deze groepen bleken ruzie met elkaar te hebben. Dat ontdekte ik tijdens gesprekken met de leerlingen. Er was geen veilig klimaat. Door de juiste partijen te betrekken konden we dat oplossen.” Het lukt niet altijd. “Passend onderwijs is een actueel onderwerp, waar wij ook bij betrokken zijn. Het is soms heel lastig om de juiste oplossing of mogelijkheden te vinden.”

Gezondheid

De leerplichtconsulenten werken steeds meer samen met andere teams binnen de DG&J. “We trekken vooral op met de teams publieke gezondheid, die zich bezighouden met gezondheidsbevordering. Het tegengaan van verzuim en schooluitval heeft tenslotte alles te maken met preventie.”