Betere voorlichting

Onlangs nog in het nieuws: de mazelenuitbraak in Europa. Dat laat weer eens zien hoe belangrijk vaccineren is. Toch daalt de vaccinatiegraad licht en zijn er steeds meer ‘kritische prikkers’. “We hebben een beter beeld nodig van de beweegredenen om wel of niet te vaccineren om daarop in te kunnen spelen met goede voorlichting.”

“Vaccinatie is naast de aanleg van riolering en verbetering van de hygiëne de beste manier om infectieziekten te voorkomen”, benadrukt GGD-arts infectieziektenbestrijding Ellen Verspui maar weer eens. “Kinderen die gevaccineerd worden maken afweerstoffen aan, waardoor ze de ziekten niet meer kunnen krijgen. Als in een land het vaccinatieprogramma plat ligt, bijvoorbeeld door oorlog of een natuurramp, zie je direct uitbraken ontstaan. Zoals met polio in Nigeria of cholera in Haïti.”

“Bij de kritische prikker lopen feiten en fabels door elkaar”

Vaccineren ter discussie

Door het wereldwijde vaccinatieprogramma is pokken uitgeroeid. Toch lijkt vaccineren meer ter discussie te staan. Landelijk daalt de vaccinatiegraad. “De regio Zuid-Holland Zuid zit van oudsher laag. Dat komt doordat veel inwoners een reformatorische geloofsovertuiging hebben en een deel daarvan zich niet laat vaccineren. Om infectieziekten te voorkomen, is een dekkingsgraad nodig van 90-95%. In de regio ZHZ ligt de dekkingsgraad gemiddeld tussen de 90-95%, maar er zijn wel lokale verschillen”, vertelt Johan van Veelen, die als GGD-epidemioloog de cijfers in de gaten houdt. “Wat we weten, is dat de vaccinatiegraad van de reformatorische groep per generatie juist toeneemt. Toch zien we hier nu ook dat de vaccinatiegraad in totaal iets afneemt.”

Beweegredenen

“Eigenlijk weten we nog onvoldoende van de beweegredenen om wel of niet te vaccineren”, legt Ellen uit. “Dat kunnen geloofsovertuiging of de kritische prikker zijn, maar ook bijvoorbeeld een antroposofische inslag, die ervan uit gaat dat bepaalde ziektes doormaken goed voor je is. Bij de kritische prikker lopen feiten en fabels vaak door elkaar. Zo zijn er hardnekkige geruchten over schadelijke hulpstoffen, of over dat vaccineren autisme zou veroorzaken.”

“De informatievoorziening moet beter aansluiten bij wat er leeft”

Acties in de regio

“Het onderwerp leeft in meerdere gemeenten”, merkt Johan. “Ze vragen zich af of ze actie moeten ondernemen.” In de regio worden daarom inmiddels stappen gezet om in te spelen op de ontwikkelingen. Verschillende partners denken daarover mee. Ellen: “JGZ-medewerkers krijgen bijvoorbeeld een e-learning-module aangeboden, waarin ze leren in te spelen op fabels en feiten waar ouders mee komen. Ook onderzoeken we de mogelijkheid van een ‘vaccinatieconsult’, waarin ouders de mogelijkheid krijgen alle vragen te stellen.”

Scholen en kinderdagverblijven

Er is een discussie geweest over de vraag of kinderdagverblijven en scholen openbaar moeten maken hoeveel kinderen gevaccineerd zijn. Ellen: “Lastige vraag. Dat zegt namelijk niet alles over het risico op een uitbraak. Gevaccineerde kinderen kunnen toch vatbaar zijn. En niet-gevaccineerde kinderen kunnen door doorgemaakte ziekten antistoffen hebben en ook beschermd zijn. Bovendien wil je niet dat ouders elkaar scheef gaan aankijken.” Ellen raadt scholen en kinderdagverblijven in ieder geval aan zelf goed op de hoogte te zijn van het aantal gevaccineerde kinderen.“Dat kan helpen bij de ontwikkeling van beleid. En bij de voorbereiding op calamiteiten.”

Belang van vaccineren

“Er is onderzoek nodig naar de beweegredenen van ouders”, vertelt Ellen. “En betere informatievoorziening vanuit de overheid, die aansluit bij wat er leeft. De RIVM kijkt nu hoe dat beter kan en wij denken daarover mee. Het belang van vaccineren moet ook goed uitgelegd worden. Vaccineren doe je niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving. Je beschermt ook die kwetsbare oudere of pasgeboren baby.”

In het najaar deed zich precies 25 jaar geleden de laatste polio-uitbraak in Nederland voor. Deze begon in Zuid-Holland Zuid. Ter gelegenheid daarvan organiseert de GGD een kennisatelier over vaccineren. Tijdens deze bijeenkomst wordt ingegaan op recente ontwikkelingen en de op handen zijnde decentralisatie van het Rijksvaccinatieprogramma naar gemeenten. Meer informatie? Houd www.dienstgezondheidjeugd.nl in de gaten.