Valpreventie:

Als ouderen letsel oplopen door een ongeval, komt dat meestal door vallen. Verschillende partijen in Papendrecht zijn met elkaar aan de slag gegaan om het aantal valincidenten bij ouderen terug te dringen. Na een druk bezochte startbijeenkomst kwamen op 7 november jl. de intakers bij elkaar. VeiligheidNL levert in dit traject advies en ondersteuning. “We helpen bijvoorbeeld om gezamenlijk afspraken te maken, ieder vanuit zijn eigen rol.”

Uit onderzoek blijkt dat 60% van de 80-jarigen gemiddeld één keer per jaar valt, met alle gevolgen van dien. De gemeente Papendrecht wilde hier graag een aanpak voor ontwikkelen. Maar waar begin je? De GGD riep partijen bij elkaar en haalde de expertise van VeiligheidNL erbij.

Professionals samen brengen

VeiligheidNL heeft als landelijke, onafhankelijke partij veel kennis van valpreventie en het omzetten van die kennis naar praktische handvatten. Consultant Merei Lugtenberg: “De eerste stap is inzicht in de startsituatie krijgen. Welke partijen zijn er? Wie doen er al iets met valpreventie? Je merkt dat de GGD goed zicht heeft op de te betrekken professionals. Bij de startbijeenkomst in Papendrecht was de opkomst heel hoog.”

“De GGD heeft goed zicht op de te betrekken professionals”

Screenen

“Op de startbijeenkomst hebben we ervoor gezorgd dat alle partijen hetzelfde kennisniveau hebben over effectieve valpreventie. Tijdens de vervolgbijeenkomst van 7 november jl. hebben intakers met elkaar gekeken naar de specifieke rol die zij zouden kunnen vervullen”, vertelt Merei. “Intakers kunnen de mensen met een verhoogd valrisico identificeren, door ze te screenen op risicofactoren als een balansprobleem, zichtprobleem of medicijngebruik. We hebben bijvoorbeeld afspraken gemaakt over het te gebruiken instrument voor screening en de wijze van adviseren. Zodat dat bij iedere intaker hetzelfde is. VeiligheidNL heeft net, op basis van nieuwe landelijke valrichtlijn, het screeningsinstrument ‘Valanalyse’ doorontwikkeld. Maar wat mij betreft is ieder instrument goed, zolang alle risicofactoren uit de richtlijnen maar meegenomen worden. Ook hebben de intakers een kwaliteitsmaatstaf afgesproken die voor iedereen haalbaar is. We gaan werken met ‘centrale intakers’, die een aanspreekpunt vormen voor collega’s.” De volgende stap is het in kaart brengen van het verwijsaanbod voor mensen met een verhoogd risico. “Welke interventies worden er al aangeboden in de regio, en wat moet er nog opgezet worden? Ook daarin zoeken we de samenwerking.”

“Het inzichtelijk maken van de sociale kaart is belangrijk”

Doelgroep bereiken

“Niemand zegt: ik wil graag valpreventie”, is de ervaring van Merei. “Althans, niet de mensen voor wie het nuttig is. Hoe bereik je de juiste mensen? Dat kan alleen door goede samenwerking. Iedere professional die de doelgroep in zijn praktijk ziet moet alert zijn. Voorlichtingsavonden door het welzijnswerk of een fysiotherapeut helpen bijvoorbeeld om de doelgroep te bereiken. Ook de thuiszorg heeft een signaalfunctie, voor mensen die al zorg hebben, maar misschien nog niet op het gebied van valpreventie in beeld zijn. In Papendrecht gaan we werken met een vast e-mailadres voor valpreventie. Mensen die voor een screening in aanmerking komen, kunnen daar worden aangemeld.”

Verbindende rol

Het inzichtelijk maken van de sociale kaart is dus heel belangrijk in dit traject, en vervolgens het betrekken van die relevante partijen. “Daar heeft de GGD een grote rol in gespeeld”, zegt Merei. “De GGD heeft het initiatief genomen, maar neemt niet de rol van probleemeigenaar of projectleider op zich. Dat moet je ook niet willen. Het werkt alleen als lokale partijen het zelf verder brengen. De GGD is sterk in de verbindende rol. Dankzij het grote enthousiasme van betrokken partijen hebben we vervolgens al veel concrete stappen kunnen zetten.”

Wiel uitvinden

VeiligheidNL wordt op dit moment veel gevraagd om lokale netwerken te ondersteunen. “Gelukkig”, vindt Merei, “want waarom overal opnieuw het wiel uitvinden? Dat is zo zonde! In dit geval kwam de vraag van de GGD, maar soms worden we ook door gemeenten of huisartsen benaderd. Wij helpen hen dan waar te beginnen. En met de do’s en don’ts.” VeiligheidNL is onafhankelijk en heeft een neutrale rol. “Wij zijn buitenstaander, hebben geen belang. Dat werkt goed. Ons enige doel is het opzetten van effectieve valpreventie.”

Reacties van intakers op de vervolgbijeenkomst van 7 november in Papendrecht:

“Nu hebben we echt iets concreets waarmee we aan de slag kunnen.”
Heleen Ponse, ergotherapuet Rivas

“We gaan vallen Papendrecht uithelpen.”
Bart Hunfeld, fysiotherapeut Fysio Papendrecht

“We hebben samen lekker concreet doorgepakt.”
Jolanda Lint, fysiotherapeut Waardeburgh en Judith Gijsbertse, geriatrie fysiotherapeut fysioveste

Elke dag overlijden gemiddeld tien 65-plussers aan de gevolgen van een val en elke vijf minuten komt een oudere binnen op de SEH na een valongeval. Valincidenten kostten de samenleving in 2016 ruim €830 miljoen aan directe medische kosten. Bron: VeiligheidNL 2017

---